Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) tarafından yürütülen 2025 Yılı Teknik Destek Programı kapsamında destek almaya hak kazanan “Çarpana Tasarımları ile Kültürel Hafıza Yeni Ürünlerle Buluşuyor” başlıklı projenin sözleşmesi, Antalya İl Milli Eğitim Müdürü Mehmet Yasin Eriş ile BAKA Genel Sekreteri Volkan Güler tarafından Antalya Olgunlaşma Enstitüsünde yapılan törenle imzalandı. Enstitü tarafından hazırlanan proje ile bölgeye özgü geleneksel çarpana dokuma sanatı yeniden hayat bulacak.
Çarpana dokuma, özel bir tezgah gerektirmeyen, “çarpana” adı verilen; deri, karton ya da ince ahşap gibi malzemelerden dörtgen şeklinde kesilmiş ve köşeleri delinmiş araçlarla yapılan bir dokuma tekniğidir. Enleri dar, boyları oldukça uzun olan, şerit formundaki bu çözgü yüzlü dokumalar, tarihsel olarak kuşak, kemer ve benzeri ürünlerin yapımında kullanılmıştır. Geleneksel dokuma yöntemleri arasında önemli bir yere sahip olan çarpana, taşıdığı kültürel hafızayla da dikkat çekmektedir.
Proje kapsamında, Antalya Olgunlaşma Enstitüsü’nde görevli personellere yönelik olarak çarpana dokuma tekniklerinin modernizasyonu ve tasarım geliştirme eğitimleri düzenlenecek. Bu eğitimlerle hem kadim bir el sanatı olan çarpana dokuma tekniklerinin yaşatılması hem de bu tekniklerin çağdaş tasarım anlayışıyla buluşturularak yenilikçi ürünlerin ortaya çıkarılması hedefleniyor. Eğitimler uygulamalı olarak gerçekleştirilecek ve katılımcıların geleneksel motifleri modern çizgilerle birleştirme becerisi kazanmaları sağlanacak. Aynı zamanda Enstitü’nün kurumsal kapasitesinin artırılması, özgün tasarımların geliştirilmesi ve ürün çeşitliliğinin artırılması amaçlanıyor.
Gelenekten Geleceğe Uzanan Bir Köprü
Projenin en önemli çıktılarından biri olarak, proje sonunda çarpana dokuma için coğrafi işaret başvurusunun yapılmasına yönelik süreçler başlatılacak. Böylece bölgenin kültürel belleğinde önemli bir yere sahip olan bu zanaatın, tescillenerek korunması ve sürdürülebilir hale gelmesi sağlanacak.
BAKA Genel Sekreteri Volkan Güler, projenin sadece bir eğitim faaliyeti olmanın ötesinde, bölgenin kültürel mirasını korumaya ve ekonomik faydaya dönüştürmeye yönelik stratejik bir adım olduğunu belirterek; “Çarpana dokuma, tarihsel ve kültürel anlamda büyük değere sahip geleneksel bir tekniktir. Biz bu tekniklerin kaybolmasını önlemekle kalmıyor, onları yenilikle buluşturuyoruz. Tabii bu çalışmalarda ilham kaynağımız Cumhurbaşkanımızın eşi Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi’nin himayelerinde yürütülen Anadoludakiler Projesi. Anadoludakiler Projesi tarihimize ait ne varsa, o eserlerin izini sürüyor, eserlerin ülkemizin kültür envanterine kazandırılmasını sağlıyor. BAKA olarak biz de yürüttüğümüz bu proje sayesinde hem mesleki kapasiteyi artıracak hem de yeni ürünlerin pazara sunulmasının önünü açacağız. Ayrıca coğrafi işaret süreciyle bu mirasın resmî olarak da korunmasını amaçlıyoruz.” ifadelerini aktardı.
Antalya İl Milli Eğitim Müdürü Mehmet Yasin Eriş ise projenin eğitimin niteliğine ve meslekî gelişime sunduğu katkıya dikkat çekerek; “Olgunlaşma Enstitülerimiz sadece geleneksel kültürün aktarıcısı değil, aynı zamanda tasarımda, üretimde ve inovasyonda öncü kurumlardır. Bu proje ile öğretmenlerimiz ve uzmanlarımız yeni teknikler öğrenirken aynı zamanda geleneksel bir değeri gelecek kuşaklara aktarma bilinci kazanacak. Bu nedenle projeyi çok kıymetli buluyorum.” dedi.
Antalya’ya ve Bölgeye Katma Değer Sağlayacak
Projenin tamamlanmasıyla birlikte, Antalya Olgunlaşma Enstitüsü’nün tasarladığı ürünlerin hem yerel hem de ulusal alanda daha fazla yer bulması bekleniyor. Geleneksel dokumanın, çağdaş tasarımlarla yeniden yorumlanması sayesinde, hem kültürel değerler korunacak hem de bölgeye özgü yaratıcı ürünlerin görünürlüğü artacak.
Projenin geleneksel sanatların modern tasarım anlayışıyla bütünleştirildiği, kurumsal kapasitenin geliştirildiği bir örnek olarak dikkat çekmesi bekleniyor.
